آشنایی با مدل‌های کسب و کار B2C، B2B، C2B، C2C و…

مقدمه‌ای بر مدل کسب و کار

مدل کسب و کار یکی از مهم‌ترین المان‌های شکل‌گیری یک شرکت و یا به‌بیان کلی‌تر یک کسب و کار است. در این مقاله مدل‌های کسب و کار و یا به‌بیان بهتر تجاری را بررسی می‌کنیم. مدل‌هایی که صرفا هم مختص شرکت‌های بزرگ نیستند. بلکه در فضای آن هم سایت‌ها از همین الگوهای مشابه استفاده می‌کنند. یک سایت صرفا از طریق فروش مستقیم محصولی را به دست مشتری می‌رساند و از مدل کسب و کار B2C استفاده می‌کند. و حال سایت دیگر ممکن است مدل مارکت‌پلیس (Market Place) -بازارچه آنلاین- به‌خود گرفته و یک سری مشتری را به مشتری دیگر (مصرف کننده به مصرف کننده) وصل کند، این هم مدل کسب و کار C2C است.

پس چه در شرکت‌های مدل قدیمی که تولیدکنندگان مستقیم کالا هستند . و چه در سایت‌های اینترنتی، این مدل‌ کسب و کار دیده می‌شود. شما با آشنایی با این مدل‌های کسب و کار بهتر می‌توانید فضای بازار را درک کنید. سپس با تعیین یک برنامه و یک استراتژی بهتر از پیش به کسب و کار خود رونق دهید.

مدل کسب و کار چیست؟

با پیشرفت فناوری و عمومی شدن اینترنت، بسیاری از شرکت‌های بزرگ پا به این شبکه عظیم گذاشتند. ارائه خدمات و محصول به مشتری ویژگی اصلی همه آن‌ها بود. به‌نوعی همه یک شکل خدمات خودشان را ارائه می‌دانند و تنها در جزییات تفاوت داشتند.

مدل کسب و کار (Business Model) یک تعریف جدید در فضای کسب و کار است. شرکت‌ها و افراد خلاق این حوزه برای خودنمایی در این بازار -و از همه مهم‌تر- برای ارائه بهتر خدمات خود، طرح‌های جدیدی مطرح کردند. مدل‌های کسب و کار و یا مدل‌های تجاری که صرفا وصل کننده یک کسب و کار (Business) به یک مشتری (Customer) یا مصرف کننده (Consumer) نبودند.

مدل کسب و کار یک موضوع چند لایه است و با بررسی و ریختن یک طرح می‌توان به مدل‌های مختلفی برای ارائه خدمات رسید. در این مقاله به چند مدل مرسوم کسب و کار که احتمالا نام‌ آن‌ها را هم شنیده‌اید، می‌پردازیم.

مدل B2B (کسب و کار به کسب و کار)

این الگوی تجاری در واقع فعالیت بین دو شرکت می‌باشد. بنابراین مشتری‌های یک شرکت، در واقع شرکت دیگری است.
اندازه شرکت‌هایی که از این الگوی تجاری استفاده میکنند می‌تواند بسیار متنوع و متفاوت باشد. برای مثال میتوان آرایشگاه کوچکی را در نظر گرفت که از وسایل یک کارخانه بزرگ استفاده می‌کند و یا یک شرکت توسعه دهنده کوچک که به تمام شرکت‌های بزرگ نرم‌افزار تخصصی می‌فروشد.
از مثال‌های دیگر این نوع از کسب و کار می‌توان به خدمات تبلیغاتی و بازاریابی اشاره نمود، بیشتر افراد نیاز به بازاریابی و تبلیغات ندارند و آژانس‌های بازاریابی خدمات خود را به شرکت‌ها ارائه می‌دهند و این نمونه بارز یک فعالیت B2B می‌باشد.

مدل B2C (کسب و کار به مصرف کننده)

این الگوی تجاری، فعالیت بین شرکت‌ها و مصرف کنندگان نهایی می‌باشد. برای مثال یک سوپرمارکت که کالاهای خود را به مصرف‌کنندگان نهایی کالا می‌فروشد.
در ابتدا این الگوی تجاری را برای تعریف فرآیند فروش مستقیم کالا به مصرف کننده نهایی در نظر می‌گرفتند اما امروزه برای توصیف معاملات اینترنتی بین خرده‌فروش و مصرف کننده نهایی نیز در نظر گرفته می‌شود.
برخی کسب و کارها می‌توانند تلفیقی از انواع مدل‌ های تجارت باشند و با توجه به شرایط فروششان دو الگوی تجاری B2B و B2C را همزمان داشته باشند. برای مثال نمایندگی مجاز یک خودرو را در نظر بگیرید اگر این نمایندگی ماشین هایش را به مردم عادی و مصرف کنندگان نهایی بفروشد از الگوی B2C استفاده کرده است اما اگر برای مثال، مشتری این نمایندگی سازمان تاکسیرانی بفروشد این مدل در واقع B2B می‌باشد.

الگوی تجاری C2B

در این الگوی تجاری که در واقع الگوی مرسومی نیست، و به خصوص در ایران کمتر شناخته شده است. مصرف کننده خود کالا و قیمت خدمات را مشخص می‌کنند. برخی از کسب و کارها امروزه و در عصر دانش مشتری، متوجه این نیاز شده‌اند و کسب وکار خود را به این سمت سوق داده‌اند، برای مثال شرکت LEGO متوجه این نیاز شد و توانست با استفاده از این الگوی تجاری تاثیر به‌سزایی در ساختار بازاریابی خود بگذارد و محبوبیت خود را به طرز چشم‌گیری افزایش دهد.
فعالیتی که LEGO انجام داد بدین صورت بود که از مخاطبین هدف خود درخواست کرد تا طرح‌های مورد علاقه خود را بازی LEGO بفرستند، شرکت، طرح‌ها را به مخاطبین نشان داده و برترین طرح از نظر مخاطبین به نام خود طراح ساخته می‌شود و درصدی از سود فروش آن محصول نیز به طراح می‌رسد.

الگوی تجاری C2C

در این مدل تجارت، فعالیت تجاری و همکاری متقابل، بین مصرف‌کنندگان شکل می‌گیرد. و به معنای فروش مستقیم بین افراد است. این مدل امروزه در Market place ها اتفاق می‌افتد برای مثال فردی کالای خود را در سایت دیوار به فروش می‌گذارد و مصرف کننده دیگری که به آن کالا نیاز دارد آن را خرید می‌کند و در واقع خرید و فروش هر دو به صورت مستقیم توسط مصرف‌کنندگان نهایی صورت گرفته است.

مدل B2G (کسب و کار به دولت‌ها)

یکی از مدل‌های فعالیت تجاری، انجام تعاملات اقتصادی، تجاری،‌ فرهنگی و … بین یک سازمان و دولت است. در این حالت از طریق برگزاری مناقصات و یا مزایده‌ها و … بین یک شرکت و سازمان دولتی ارتباط برقرار شده و نسبت به انعقاد قرارداد و انجام فعالیت اقدام می‌گردد. این ارتباطات بسیار رسمی بوده و در قالب تشریفات ویژه‌ای اجرایی می‌شوند.

با انواع مدل‌های تجارت در این مقاله آشنا شدید، برای انتخاب بیزینس مدل خود می‌توانید این ۵ مدل الگوی تجاری را نیز در نظر بگیرید و پس از انتخاب بیزینس مدل در نظر داشته باشید که از کدام الگو می‌خواهید استفاده نمایید.

بیشتر بخوانید : مفهوم سرنخ در دیجیتال مارکتینگ